Fazla Mesai Ücreti Hesaplama

Fazla Mesai Nedir?

İş Kanunu’na göre, bir çalışanın haftalık çalışma süresi 45 saattir. Haftalık 45 saati aşan çalışma saatleri, fazla mesai olarak kabul edilir ve normal saat ücretinin yüzde elli oranında zamlı hali olarak ödenir. Diğer taraftan iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi ile haftalık çalışma süresi 45 saatin altında bir saatle sınırlandırılabilir. Örneğin haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlenebilir; bu durumda 40 saati aşan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilir ve fazla mesai hesaplama işlemi, normal saat ücretinin yüzde yirmi beş zamlı hali üzerinden yapılır.

Fazla Mesai Hesaplaması Nedir ve Nasıl Yapılır?

İş hayatında çalışanlar çoğu zaman fazla mesai yapmak durumunda kalabilir. Fazla mesai, çalışanın yasal haftalık çalışma sürelerini aşan çalışma sürelerini ifade eder. Ülkemizde bu konu 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Fazla mesai yapılabilmesi ve bunun hesaplanması belirli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Bu yazıda, fazla mesai hesaplama sürecinin detaylarına iniyoruz.

Fazla Mesai Hesaplama Yöntemi

Fazla mesai hesaplaması yaparken dikkat edilmesi gereken bazı temel kurallar bulunmaktadır:

1. Saat Başı Fazla Mesai Ücreti
   Fazla mesai yapan bir çalışanın, normal saatlik ücretinin %50 fazlasını fazla mesai ücreti olarak alması gerekir. Saatlik ücret hesaplanırken, çalışanın aylık brüt maaşı esas alınır.
   Formül:
   Saatlik Ücret = Aylık Brüt Maaş / 30 gün / günlük çalışma süresi olan 7,5 saat.
   Fazla Mesai Ücreti = Saatlik Ücret x 1.5 x Fazla Mesai Saati

Örneğin, 2025 yılında 26.005,50 TL brüt maaş alan bir çalışanın fazla mesai hesaplama işlemi şu şekilde yapılır:
26.005,50 TL / 30 / 7,5 x 1,5 = 173,37 TL brüt saatlik fazla mesai ücreti.

1. Yıllık Fazla Mesai Sınırı
   Bir çalışanın bir yıl içinde yapabileceği toplam fazla mesai süresi 270 saatle sınırlıdır. Bu sınır, çalışanın sağlığını korumak amacıyla getirilmiştir. Fazla mesai hesaplama sürecinde bu sınıra dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu sınırın üzerinde fazla mesai yapılabilmesi için çalışanın yazılı onayı gerekmektedir. Ayrıca fazla mesai hesaplama işlemi, aylık ücretin fazla mesaiyi içerdiği durumlarda dahi yıllık 270 saat sınırını aşan çalışmalar için geçerlidir.
2. Fazla Mesai Ücreti Yerine Serbest Zaman
   Fazla mesai yapan bir çalışan, dilerse bu süreye denk gelen ücret yerine serbest zaman talep edebilir. Serbest zaman kullanımında, fazla mesai süreleri %50 zam oranı uygulanarak hesaplanıp çalışanın dinlenmesine olanak tanınır. Örneğin 10 saat fazla mesai yapan bir çalışanın 15 saat serbest zaman hakkı bulunmaktadır. Bu durumda, fazla mesai hesaplama ile belirlenen bu süre, çalışanın dinlenme hakkını güvence altına alır.

Fazla Mesai Hesaplama ve Çalışan Hakları

Bir çalışanın fazla mesai yapması durumunda fazla mesai hesaplama esaslarına uygun bir şekilde ücretinin ödenmesi veya serbest zaman tanınması zorunludur. Çalışma düzeni, yasal sınırları aşmamalı ve çalışanların hakları korunmalıdır. İşverenin, fazla mesai sürelerini dikkate alarak doğru bir şekilde fazla mesai hesaplama yapması, hem çalışan memnuniyeti hem de iş yasalarına uyum açısından önemlidir.