Kıdem tazminatı, iş sözleşmesi 1475 sayılı iş kanunun 14. maddesinde öngörülen koşul ve nedenlerle sona eren işçiye veya onun ölümü halinde mirasçılarına yapılan bir tazminat ödemesidir. Bu tazminat, İş Kanunu çerçevesinde işçilerin haklarını korumak ve çalışanların ekonomik güvencesini sağlamak amacıyla tanımlanmıştır. Kıdem tazminatı, genellikle işçinin çalışma süresi boyunca işverene sağladığı faydanın ve sadakatin karşılığı olarak değerlendirilir ve işçinin kanunda sayılı nedenlerle işten ayrılması durumunda ödenir.
Kıdem Tazminatı Hakkı Kazanmak İçin Gerekli Şartlar
Kıdem tazminatı hakkı kazanabilmek için çeşitli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:
- En Az Bir Yıllık Kıdem: İşçinin, aynı işverenin yanında kesintisiz olarak en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir.
- Haklı Fesih Durumu: İşçi, kendi isteği ile işten ayrılıyorsa, haklı fesih nedenlerine dayanması gerekir (4857 Sayılı kanun madde 24’de sayılı nedenlerle). Haklı fesih nedenleri arasında örneğin ücretlerin ödenmemesi, iş sağlığı ve güvenliğinin ihlal edilmesi gibi durumlar yer alır.
- Emeklilik veya Askerlik Durumu: Emeklilik hakkını kazanma veya askerlik görevi nedeniyle işten ayrılan işçiler de kıdem tazminatı hakkına sahiptir.
- Evlilik Nedeniyle Ayrılma: Kadın işçiler, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kendi isteğiyle bu nedene dayanarak işten ayrılırlarsa kıdem tazminatı talep edebilirler.
- Haksız veya Geçerli Fesih Durumu: İşverenin, işçiyi haksız yere işten çıkarması veya geçerli sebeple işten çıkartması durumunda da kıdem tazminatı hakkı doğar.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Yöntemleri
Kıdem tazminatı, işçinin son giydirilmiş brüt ücreti baz alınarak hesaplanır. Aşağıda, hesaplama işlemi adım adım açıklanmıştır:
- Son Giydirilmiş Brüt Ücretin Belirlenmesi: Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin son brüt ücreti esas alınır. Brüt ücret, net ücrete ek olarak primler, yol ve yemek ödemeleri gibi ödenekleri de kapsar.
- Kıdeme Bağlı Tazminat Miktarı: Her çalışma yılı için bir aylık brüt ücret kadar kıdem tazminatı ödenir.
- Tavan Tutarı: Kıdem tazminatı, yıllık belirlenen tavan tutarını aşamaz. Bu tavan miktarı her yıl devlet tarafından belirlenir ve duyurulur. 2025 yılının ilk altı ayı için bu tutar 46.655,43TL’dir. Yani bir işçi 100.000 TL ücret alsa dahi bir yıllık kıdemine karşılık 46.655,43 TL kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Örnek: Bir işçinin son giydirilmiş brüt ücreti 40.000 TL ve şu ana kadar 10 yıl 6 ay süre ile çalışmışsa, toplam kıdem tazminatı 420.000 TL olur (40.000 TL x 10 x 6/12).
Kıdem Tazminatı Hesaplama Robotumuza ulaşmak için tıklayınız.
Kıdem Tazminatı ve İşçinin Haklarını Koruma Yöntemleri
Kıdem tazminatı, işçinin en temel haklarından biridir ve bu hakkın korunması için şu adımlar atılabilir:
- İşten Ayrılış Sürecinin Gözden Geçirilmesi: İş akdinin feshedilmesi durumunda, çalışma süreci ve ayrılma şartları dikkatlice incelenmelidir, işçinin iş güvencesi hükümlerinden yararlanıyor olması ihtimali yani işe iade davası imkanı dahil tüm hakları dikkatlice belirlenmelidir.
- Hukuki Danışmanlık Alınması: Bir İş Hukuku Uzmanı Avukattan destek almak, hakkınızı en iyi şekilde korumanızı sağlar. Hukuki bilgi eksikliğinden kaynaklanabilecek hak kayıplarını önler.
- Dava Açılması: Kıdem tazminatı ödenmediği durumlarda öncelikle zorunlu arabuluculuk yoluna müracaat edilmeli ve anlaşamama halinde yargı yoluna müracaat edilmelidir.
- Doküman ve Belgelerin Saklanması: Maaş bordroları, iş sözleşmesi ve çalışma belgeleriniz (çalışma nöbet çizelgeleri gibi) gibi dokümanları saklamanız, hak iddiasında bulunmanızı kolaylaştırır.
Kıdem tazminatı, işçilerin emeklerinin karşılığını alabilmeleri ve ekonomik güvenceye sahip olabilmeleri açısından kritik bir öneme sahiptir. Hukuki haklarınızın korunması için profesyonel hukuki yardım almak, doğru bilgilere ulaşmak ve yasal süreçleri titizlikle takip etmek çok önemlidir. Hukuk Büromuz , kıdem tazminatı ve İş Hukuku ile ilgili her türlü sorunuz ve ihtiyacınız için yardımcı olmaktadır.
