BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve 2021 yılında taraf olunan Paris Anlaşması doğrultusunda düzenlenen İklim Kanunu 2053 yılına kadar sıfır emisyon taahhüdü kapsamında düzenlenmiştir. Kanunda ; Sera gazı emisyonları, uyum faaliyetleri, planlama araçları, izin‑denetim mekanizmaları ve yaptırımlara ilişkin ayrıntılı hükümler yer almaktadır. Önemli değişiklikler şu şekildedir;
1-İklim Değişikliği Başkanlığı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı İklim Değişikliği Başkanlığı kurulacağı belirtilmiş ve bu kurum tarafından idari denetimlerin gerçekleştirilmesi ve cezaların verilmesi ön görülmüştür.
2-Emisyon Ticaret Sistemi
Kanun ülkemizde yeni uygulanmaya başlayacak Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve karbon kredileri kavramlarını getirmiştir ve öngörülen kapsam dahilindeki işletmelerin sera gazı emisyon izni almalarını zorunlu hâle getirmektedir. Örneğin kanunda yer alan “tahsisat” kavramı ile devredilebilen, kaydi olarak ihraç edilen ve belirli bir süre boyunca bir ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı emisyon hakkı ifade edilmekte ve işletmelerin bu hak kapsamında faaliyet gösterebilmesi veya bu haklarını devredebilme imkanı düzenlenmiştir.
3-Cezalar
Kanunda kapsamlı idari para cezaları, tebligat‑itiraz usulleri ve faaliyet durdurma mekanizmalarını düzenleniyor: Örneğin Emisyon Raporu Sunmama: 500.000 – 5.000.000 ₺ arası ceza öngörülürken bu cezanın ETS’ye entegre işletmelerde iki katı olarak uygulanması öngörülmüştür. Ozon ve Florlu Gaz İhlalleri: Yükümlülüklere aykırılıkta 120.000 – 2.500.000 ₺ arası cezalar, ithalat yasaklamaları ve ithalat belgesi iptalleri öngörülüyor. Cezaların Artırımı ve Faaliyet Durdurma: İhlallerin tekrarında ceza oranları katlanarak artacak; aykırılık düzeltilmezse bir defaya mahsus süre verilecek, sonuç alınmazsa faaliyet durdurulabileceği düzenlenmiştir.
4-Uygulama Süreci
Elektronik Ticaret sistemi (kısaca ETS) uygulanmaya başlamadan önce pilot bir uygulama dönemi gerçekleştirilecek ve bu dönemde kanunda yer alan cezalar %80 oranında indirilerek uygulanacaktır. Kanun bu makalenin yazımı esnasında henüz Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak Resmi Gazete’de yayınlanmamıştır, Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 3 yıl içerisinde ETS kapsamı içerisindeki işletmeler Sera Gazı Emisyon İzni almak zorundadırlar ve bu süre içerisinde bir kereye mahsus olmak üzere söz konusu kapsamda yer alan işletmelerin izinlerinin olduğu kabul edileceği belirtilmiştir. Kanun , yerel yönetimler ve merkez idare tarafından gerekli koordinasyonun sağlanarak tam uygulamaya geçiş için 31/12/2027 tarihine kadar hazırlıkların tamamlanmasını öngörmektedir.
