Boşanma Davasında Hukuki Süreçleri
Boşanma davaları, tarafların evlilik birliğini hukuki olarak neticelendirmek amacıyla mahkemeye müracaat etmek zorunda olduğu hukuki süreçlerdir. Eğer eşler boşanma, tazminat, velayet veya nafaka gibi konularda uzlaşmaya varamıyorsa, bu durumda çekişmeli boşanma davası açılır. Çekişmeli boşanma davaları, anlaşmalı boşanmalara kıyasla daha uzun ve çetrefilli bir süreci kapsar. Bu süreç genel itibari ile ve sırasına göre:
1.Boşanma Sebebinin Belirlenmesi
Çekişmeli boşanma davası açılmadan önce, boşanma sebebinin Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen sebeplere dayandırılması gerekir. Boşanma sebepleri mevzuatımızda iki ana başlıkta toplanır:
- Özel boşanma sebepleri: Zina (aldatma), hayata kast pek kötü veya onur kırıcı muamele, terk, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, akıl hastalığı sebeplerinden ibarettir. Bu sebepler seçildiği takdirde kanunda belirtilen durumlar meydana geldiğinde başka bir yön incelenmeksizin boşanmaya karar verilir, belirtilen koşullar oluşmadığı takdirde de boşanma davası ret edilir, örneğin terk nedeni ile boşanmada evi terk eden eşin terk tarihinden itibaren dört ay sonra noter yada hakim tarafından ihtar edilmeli ihtardan itibaren iki ay geçtikten sonra boşanma davası açılmalıdır bu şekli koşullar sağlandığı takdirde boşanmaya karar verilir ancak mesela ihtar noter yada hakim tarafından yapılmadığı takdirde şekli koşul yerine gelmediğinden bu boşanma sebebi özelinde davanın reddine karar verilir.
- Genel boşanma sebebi: Evlilik birliğinin temelinden sarsılmasıdır. Bu boşanma sebebinde belirli ve net bir durumun oluşması beklenmez, evlilik birliğini temelinden sarstığı kabul edilebilecek tüm sebepler veya olaylar bu boşanma sebebi içerisinde değerlendirilebilir, içtihatlarla gelişen bu boşanma sebebi bir tarafın ya da iki tarafın da evliliği sürdürmesinin kendilerinden beklenemeyeceği tüm durum ve olaylarda bu boşanma sebebi ile evlilik birliğini hukuken neticelendirebilir. Örneğin bir tarafın diğerine hakaret etmesi, cinsel birleşmeden kaçınması ya da gerçekleştirilememesi, şiddet uygulaması gibi sebepler bu kapsamda değerlendirilir.
Davada arzu edilen sonuca ulaşılabilmesi için boşanma sebebi belirlenirken deliller de dikkatle toplanmalı ve seçilmeli dava öncesinde tüm hazırlıklar titizlikle yapılmalıdır.
2. Davanın Açılması
Çekişmeli boşanma davaları, taraflardan birinin yerleşim yerindeki ya da eşlerin birlikte son altı aydır oturdukları yerin bağlı bulunduğu Aile Mahkemesi’ne boşanma davası açması ile başlar. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi bu davalara bakar.
Davacı taraf, dava dilekçesini hazırlayarak mahkemeye sunar. Bu dilekçede:
- Boşanmanın maddi sebepleri, (boşanmaya neden olaylar)
- Boşanmanın hukuki sebepleri, (boşanmanın yukarıda ifade edilen hukuki sebebi örn. Zina, evlilik birliğinin temelinden sarsılması)
- Varsa çocukların velayetine ilişkin talepler,
- İsteniyorsa nafaka ve tazminat gibi talepler detaylı şekilde belirtilmelidir.
3. Cevap Dilekçesi Süreci
Davacı tarafın dava dilekçesi mahkeme tarafından davalıya posta memuru vasıtası ile ya da varsa e tebligat yöntemi ile tebliğ edilir. Davalı, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde cevap dilekçesini mahkemeye sunmak hakkına sahiptir. Bu dilekçede, davacı tarafın iddialarına karşı savunma yapılır ve varsa karşı talepler karşı dava açılarak belirtilir.
Eğer davalı süresi içinde cevap dilekçesi vermezse, davacı tarafın iddialarını reddetmiş olur ve yargılama davacı tarafın iddialarını ispat ve aksini ispat kapsamında yürütülür.
4. Ön İnceleme Duruşması
Mahkeme, dilekçelerin tamamlanmasının ardından tarafları ön inceleme duruşmasına çağırır. Bu duruşmada, tarafların talepleri ve uyuşmazlık konusu belirlenir. Bu belirleme doğrultusunda tahkikat aşamasına geçilerek deliller toplanır ve tanıklar dinlenir.
5. Delillerin Toplanması ve Tahkikat
Çekişmeli boşanma davalarının en önemli aşamalarından biri delillerin toplanmasıdır. Mahkeme, tarafların iddialarını değerlendirirken bu iddialara ilişkin delillere bakarak ispatın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini denetler, bu sebeple iddiaların delillendirilmesi oldukça önemlidir. Deliller arasında şunlar yer alabilir:
- Tanık beyanları,
- Fotoğraf, mesajlaşma kayıtları, e-postalar,
- Ses ve video kayıtları (hukuka uygun şekilde elde edilmiş olmalıdır),
- İddia edilen olay ile ilgili çeşitli belge ve kayıtlar ile dijital dokümanlar vs.
Bu sürecin başında taraflar, iddialarını ispatlayıcı delillerin toplanması ve değerlendirilmesi için mahkemeye delil listesi sunar. Hâkim, gerek görürse bilirkişi ya da uzman görüşüne başvurabilir. İddiaların ispatına yönelik ve hukuka uygun olması dışında delil konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır, her türlü belge ve bilgi delil olarak değerlendirilebilir.
6.Karar ve İtiraz Süreci
Hâkim, delillerin değerlendirilmesi sonucunda boşanma davasını kabul edebilir veya reddedebilir. Eğer dava kabul edilirse, velayet, nafaka ve tazminat gibi konulara ilişkin hükümler de karar metninde yer alır.
Taraflardan biri mahkeme kararını beğenmezse, kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde istinaf mahkemesine başvurarak karara itiraz edebilir.
7. Kesinleşme ve Kararın Uygulanması
Mahkeme kararı kesinleştikten sonra yani itiraz edilmişse istinaf mahkemesi tarafından istinaf isteminin reddi ya da karara itiraz edilmemişse itiraz süresinin bitimi ile birlikte boşanmaya ve ferilerine ilişkin hükümler uygulanır. Örneğin tarafların evli olarak belirtilen medeni hali değiştirilerek bekar şeklinde değiştirilir (bu işlem nüfus müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir) .
Çekişmeli Boşanma Davalarının Süresi ve Zorlukları
Çekişmeli boşanma davaları ilk derece mahkemelerinde, tarafların iddiaları, delil toplama süreci ve mahkemenin yoğunluğuna bağlı olarak (büyükşehirlerde bu sebeple boşanma davaları nispeten uzun sürmektedir) 1-3 yıl sürebilir, ilk derece mahkemesi kararına itiraz edilmesi halinde yine istinaf mahkemesi yoğunluğuna bağlı olarak 1-3 yıl kararın kesinleşmesi yani istinaf mahkemesi kararı sürebilir.
Bu nedenle tarafların hukuki destek alması, dava sürecinin daha sağlıklı ilerlemesi ve süresi açısından önemlidir. Bir avukatın rehberliğiyle, dava dilekçesi hazırlama, boşanmanın maddi ve hukuki sebeplerini belirleme ve delillendirme ve mahkeme sürecinde temsil gibi adımlarda profesyonel yardım alınması çok önemlidir
Sonuç olarak, çekişmeli boşanma davaları taraflar açısından karmaşık, yıpratıcı ve zaman alan bir süreçtir. Ancak doğru hukuki adımlar atıldığında tarafların hakları korunabilir ve adil bir sonuca ulaşılabilir. Tarafların haklarını bilerek ve profesyonel yardım alarak hareket etmesi, bu sürecin daha az stresli ve maddi olarak daha verimli bir şekilde atlatılmasını sağlayacaktır.
