Bir diğer ismi “sadakat tazminatı” olan kıdem tazminatı ; hizmet sözleşmesi ile çalışan işçinin farklı nedenlerle kıdem tazminatına hak edecek şekilde işten ayrılırken çalıştığı her yıl için işveren tarafından işçiye ödenen tazminattır. Kıdem tazminatına hak kazanabilmenin iş kanunundan kaynaklanan bazı şartları vardır.
Bunlar;
En Az Bir Yıl Çalışma Şartı
1-Öncelikle işçinin aynı işverene bağlı işyerlerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Yani işçi aynı işverenin farklı şubelerinde yahut şirketlerinde toplamda bir yıl veya daha üzeri bir zaman çalışmış ise ilk şart gerçekleşmiş demektir.
İşçinin Kendi İsteği İle (istifa) İşten Ayrılmamış Olması
2-İşçi kendi isteği ile yani istifa sonucu işten ayrılmamış olması gerekmektedir. Eğer işçi kendi isteği ile işten ayrılmış ise İş Kanununun 24. Maddesinde sayılan haklı sebeplerden bir tanesine dayanmalıdır.
İşveren Tarafından Haklı Nedenle İşten Çıkarılmamış Olması
3-İşçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle işveren tarafından feshedilmemesi gerekmektedir. Yani İş Kanunu 25/b’de belirtilen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar nedeniyle işçinin iş akdine son verilmemiş olması gerekmektedir.
İşçinin Askerlik Görevi Nedeni İle İşten Ayrılması
4-İşçinin askerlik görevi nedeni ile işten ayrılması halinde iş kıdem tazminatına hak kazanır. İşçinin bu nedenle kıdem tazminatı istemesi durumunda askerlik görevini yerine getireceğini işverenine kanıtlaması gereklidir. Bunu da sevk belgesi ile kanıtlayabilir, bu durumda işveren işçisine kıdem tazminat ödemekle yükümlüdür. Diğer taraftan işçi kıdem tazminatını almayıp askerlik görevini yerine getirdikten sonra işine geri döndüğü takdirde tüm hakları askerlik görev süresi hariç kaldığı yerden devam eder, yani kıdemi, yıllık izin süreleri askerlik süresi haricinde kaldığı yerden devam eder. Yani askerlik görevini yapmak durumunda olan işçinin karşısında iki tercih vardır, ya kıdem tazminatını alacaktır ya da kıdem tazminatı almadan askerlik görevini bitirdikten sonra tüm hakları ile işine geri dönecektir.
Kadın İşçinin Çalışırken Evlenmesi Durumunda Evlendiği Tarihten İtibaren bir sene içerisinde İş Akdini Evlilik Nedeni İle Feshetmesi
5- Kadın işçinin evlenmesi halinde evlendikten sonraki 1 sene içerisinde iş akdini evlilik nedeni ile feshetmesi durumunda 1475 sayılı yasanın 14. Maddesi gereği kıdem tazminatı hakkı doğacaktır. Tazminata hak kazanabilmek için kadın işçinin mutlaka evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde iş akdini evlilik nedeni feshetmesi gerekmektedir. 1 yıllık süre hak düşürücü nitelikte olup bir yıl içerisinde bu hakkın kullanılmaması durumunda bu sebeple kıdem tazminatı istenemeyecektir. Ancak elbette kadın işçinin saydığımız diğer nedenlerle kıdem tazminatı ve diğer haklarını alabilmesi mümkündür.
İşçinin Emeklilik Şartlarını Yerine Getirip İlgili Kuruma Müracaat Etmiş Olması
6- İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirmesi halinde istifa ederek kıdem tazminatını alabilmesi mümkündür. Bunun için sigortalılığın başlangıç tarihi önem arz etmektedir. 08/09/1999 tarihinden önce sigortalılık süresi başlayan işçilerin 15 yıl çalışmış olması ve 3600 prim günü ödenmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanabilecektir, diğer taraftan 8/9/1999 ile 30/4/2008 tarihleri arasında sigortalılık süresi başlayan işçilerin 25 yıl çalışmış olması ve 4500 prim günü ödenmesi gerekmektedir, 30/4/2008 tarihinden sonra sigortalılık süresi başlayan işçiler için ise 25 yıl çalışmış olma koşulu ve 5400 prim günü ödenmiş olması gerekmektedir.
İşçinin Ölümü Halinde Kıdem Tazminatı
7-İşçinin ölümü ile yasal mirasçıları kıdem tazminatı talep hakkı bulunmaktadır. Bunun için işçinin yasal varislerinin kıdem tazminatı şartlarını taşıyarak vefat eden murisleri adına kıdem tazminatını işverenden talep etmesi gerekmektedir. Burada önemli olan vefat eden işçinin kıdem tazminatı şartlarını yani en az 1 yıl aynı işyerinde çalışmış olma ve hizmet sözleşmesi devam ederken vefat etmiş olması gerekmektedir. Bu halde varisler kıdem tazminatı talep hakkına sahip olurlar.
